Mini Netykieta1) Polskich Grup Dyskusyjnych wer. 4.2.0 z d. 2025-09-04, czw.

Dokument ten zawiera podstawowe informacje dotyczące zasad dobrego zachowania na polskich grupach dyskusyjnych. Mimo że nie istnieje żadna centralna zwierzchność pilnująca przestrzegania zasad netykiety, za ich łamanie grożą różnorakie konsekwencje, poczynając od reprymendy przesłanej listem pryw., poprzez publiczne napiętnowanie, a skończywszy na bardziej drastycznych posunięciach takich jak kasowanie wiad., skreślenie z listy subskrybentów lub powiadomienie twojego administratora.

Tematyka grup

• Staraj się pisać na temat związany z grupą dyskusyjną2). Przed wejściem do grupy dyskusyjnej spójrz na krótki jednolinijkowy opis, jaki posiada każda grupa. W razie gdyby twój prog. nie wyświetlał tej info. można ją uzyskać na spec. s. WWW3);
• W tytule podaj skrótowo czego dotyczy twoja wiad. Nie podczepiaj się ze swoim pyt. pod istniejący wątek, jeśli dotyczy on czego innego – w takiej sytuacji utwórz nowy wątek;
• Odpowiadając na wiad. zwracaj uwagę, do jakich grup wysyłasz odp. Szczególnie gdy dyskusja zbacza z tematu. Nie próbuj kontynuować wątku archiwalnego, nieobecnego już na wielu serwerach i dawno zapomnianego przez jego uczestników. Przez nieopatrzność możesz zwracać się do nieżyjącej osoby;
• Jeśli wysyłasz zapytanie na kilka grup dopilnuj, aby wiad. miała ustawione pole "Kontynuuj:" (w j. ang. "Followup-To:", w skrócie FUT). cytat: "Nadmierne crosspostowanie (wysyłanie wiadomości do wielu grup naraz bądź przedłużające się crosspostowanie bez ustawienia FUT) jest traktowane jako spamowanie, podobnie jak wysyłanie tej samej wiadomości oddzielnie do różnych grup.", źródło: Crosspost4). Pamiętaj też, że grupy należące do różnych hierarchii niekoniecznie są dostępne na jednym serwerze i crosspost do takich grup może być odrzucony mimo ustawienia pola "Kontynuuj";
• Przed zadaniem jakiegokolwiek pyt. odszukaj wiad. będącą zbiorem najczęściej zadawanych pyt. (rzecz jasna wraz z odp.). Większość grup posiada taki zbiór pytań-odpowiedzi5) i zwykle możesz go znaleźć na danej grupie bądź na pl.answers. Jeśli niczego takiego nie znajdziesz, sprawdź, czy ktoś w ostatnim czasie nie zadał podobnego pyt. Wyjątkowo nieuprzejme jest wysyłanie wiad. w stylu: "chce tego i tego ale nie czytam tej grupy wiec prześlijcie mi odp. pryw.";
• Przed zadaniem pyt. należy użyć wyszukiwarki by samodzielnie znaleźć odp. W swojej wiad. zaznacz, że podejmowałeś takie próby.

Pisanie wiad. jako takie

• Przede wszystkim szanuj swoich odbiorców i przestrzegaj prawa (zwłaszcza ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych i Kodeksu Karnego szczególnie w zakresie zakazu mowy nienawiści). Zgodnie z wymogiem ust. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, art. 34. wymaga, cytat: "Można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Podanie twórcy i źródła powinno uwzględniać istniejące możliwości. […]". Zauważ, że zgodnie z wymogiem tego prawa cytując w swojej odp. wypowiedzi innych osób, na początku wiad. należy także umieścić/zostawić krótką informację o cytowanych autorach. Zakaz mowy nienawiści sprowadza się do nie nawoływania do działań przestępczych z pobudek rasistowskich. Należy całkowicie się powstrzymać od żartów nawołujących do łamania prawa;
• W pub. wiad. przestrzegaj zasad lingwistyki, gramatyki, interpunkcji i ortografii (czyli tego czego próbowano Cię nauczyć w szkole na lekcjach j. pol.);
• W pub. wiad. przestrzegaj zasady stosowności (w j. łac. "decorum6)" znaczy "przyzwoitość, obyczajność, stosowność"). Stosowność oznacza dopasowanie użytego języka do: tematu wypowiedzi, jej adresata, celu autora oraz okoliczności w jakich będzie odczytywana. Stosowność oznacza też powstrzymywanie się od przedstawiania treści wulgarnych lub pornograficznych lub makabrycznych;
• Każde pyt. postaraj się dobrze przemyśleć i możliwie krótko oraz precyzyjnie sformułować;
• Pisanie wielkimi literami oznacza krzyczenie. Dlatego tego stylu nie należy nadużywać;
• Zalecane jest oznaczanie cytowania znakiem ">". Umożliwia to automatyczne przeformatowanie cytatów w większości czytników i zostało uwzględnione w standardzie format=flowed7);
• Odpowiadając na wiad. innych osób cytuj tylko to do czego odnosi się Twój komentarz. Dobrym zwyczajem jest przeplatanie cytowanych fragmentów w własnymi odp. Szczególnie naganne jest cytowanie czyjegoś podpisu (sygnaturki). Równie godne potępienia jest zacytowanie wiad. po to tylko, aby dodać pod nią tekst w stylu: "zgadzam się z tym", "też tak myślę". Skrajnie nagannym jest odp. zawierająca reklamę;
• Twój komentarz powinien znajdować się bezpośrednio pod cytatem, którego dotyczy;
• Gdy w wiad. wysyłanej na grupy dyskusyjne wklejasz link URL, to umieszczaj go w nawiasach trójkątnych, czyli ‹…›. Nie jest to częścią specyfikacji URL, ale takie cytowanie adresów URL w "czystym tekście" zaleca w3.org8). Dla wyjaśnienia, to zalecenie dotyczy nie tylko grup dyskusyjnych, ale także listów el. i wszelkich innych dok. TXT (są to dok. w tzw. "czystym tekście", czyli bez meta-znaczników takich jak HTML, ani XML, ani Latex, ani Markdown).

Podpis i sprawy z nim związane

• Nagłówek twojej wiad. powinien zawierać twój adres poczty el. oraz dane personalne: prawdziwe imię, nazwisko i organizację. Jeśli nie wiesz jak to ustawić, zwróć się o pomoc do swojego lokalnego administratora. Przesyłki anonimowe często traktowane są po prostu jako mało poważne, mogą być także w pewnych okolicznościach automatycznie odrzucane. Z kolei używanie cudzych danych może pociągnąć za sobą odpowiedzialność karną;
• Przy wysyłaniu wiad. na grupy dyskusyjne możesz zabezpieczyć adres poczty el. przed spamem. Podaj też przystępnie sposób odbezpieczenia tego adresu;
• Twój podpis nie powinien przekraczać kilku linii. W j. pol. kilka to ‹= 7 (prawdopodobnie ma to związek z il. d. w tyg.);
• W sygnaturce należy umieszczać pozdro., bo przy odp. eliminuje to zbęne mlaski (w j. ang. click). Wtedy po mlasku "Odpowiedz", przy aut. cytowaniu, to pozdro. jest aut. pomijane razem z całą sygnaturką;
• Niektóre programy używane do wysyłania wiad. doklejają na ich końcu różnego rodz. śmieci. Skonfiguruj wszystko tak, aby tego nie robiły. Niewiele osób poza Tobą będzie w stanie takie binaria poprawnie zobaczyć, a tekst zwykle zawiera reklamę. Za śmieci może również zostać uznane nadużywanie podpisu cyfrowego czy niestandardowych pól nagłówka Face, X-Face.

Ogłoszenia i inne takie

• Niedopuszczalne jest posługiwanie się grupami dyskusyjnymi w celach komercyjnych z wyjątkiem grup o takim właśnie przeznaczeniu (pl.ogloszenia.*, pl.praca.*, hierarchia *.biz*);
• Także do wysyłania ogłoszeń niekomercyjnych zaleca się używać grup pl.ogloszenia.*, a tylko w wyjątkowych okolicznościach można je posłać na grupę o tematyce zgodnej z tematyką anonsu.

Przesyłanie plików (w tym binarnych)

• Umieszczaj linki URL do danych binarnych, czyli innych niż tekstowe. Wynika to z faktu, że w polskiej hierarchii grup dyskusyjnych grupy hierarchii bin/binaries w praktyce nie istnieją;
• Jeżeli egzotyczne zasoby są dostępne również na innych serwerach (w j. ang. tzw. "mirror"), podaj też adres na serwerze bliżej Polski (zwykle im bliższy serwer tym szybsza transmisja);
• Jeżeli zasoby nie są ogólnie dostępne, podaj zasady ich udostępniania (logowanie, opłata SMS-em itp.);
• Korzystanie z serwerów skrótów adresów URL takich jak tinyurl.com9) jest dopuszczalne, ale niezalecane z powodu kontrowersji z nimi związanych:
  • Braku informacji kto finansuje serwery skrótów adresów URL (bo usługa "jest darmowa", a utrzymanie domeny, serwera i łącza kosztuje);
  • Nie wiadomo: Czy taka usługa generuje ukryte długi dla użytkowników tej usługi?
  • Nie ma gwarancji czy link nie zostanie ocenzurowany;
  • Poza tym nie wiadomo kto i po co gromadzi te linki i na czym właściwie polega ten interes (to klasyczny gratisowy "monkey-biznes").

Konfiguracja czytników grup dyskusyjnych

• Zasada ogólna: Praktycznie każdy program wymaga konfiguracji i nic tu samo się nie zrobi. W szczególności:
• W twoim kliencie grup dyskusyjnych włącz zawijanie na po 72 znakach w linii. To pozwoli innym osobom na prawidłowe cytowanie twoich wypowiedzi;
• Prawidłowo cytuj wypowiedzi. Każda linia cytatów powinna być oznaczona z lewej strony znakami cytowania. Ich liczba odpowiada poziomowi zagnieżdżenia cytatu i musi być oddzielona jedną spacją od cytowanego tekstu. Do tego celu przyjęło się używanie znaków: ">" (znak większości), ":" (dwukropek) lub "|" (pionowa kreska). Stosowanie innych zestawów znaków do oznaczania cytowania jest niedopuszczalne;
• Zawsze wysyłaj wiad. czystym tekstem (nigdy w formacie HTML);
• Skonfiguruj swój czytnik w ten sposób, aby w momencie tworzenia odp. rozpoczynał tytuł w polu tytułu od "Re: " czyli Re, dwukropek i jedna spacja (w j. łac. "re" znaczy "dotyczy, w sprawie"). Nie zaś od Odp:, Re[2]:, RE: czy czegokolwiek innego;
• Poprawnie ustaw tzw. "delimiter" sygnaturki oddzielający tekst wiad. od podpisu. Jest to linia zawierająca "-- " czyli dwa minusy i jedną spację, po których następuje nowa linia z początkiem podpisu. Znakomita większość programów potrafi rozpoznać tak wyodrębniony podpis i nie dołącza go do cytowanego tekstu w momencie odp.;
• Wiad. musi być zgodna z MIME. Wiad. musi zawierać m.in. deklarację użytego zestawu znaków. Jedynym standardem kodowania polskich liter zatwierdzonym polską normą jest ISO-8859-210) (norma PN-T-42118:1993). Jednak obecnie w sieci Internet (WWW, repozytoria kodu, grupy dyskusyjne, ale nie adresy URL) standardem jest kodowanie Unicode z jego najpopularniejszą odmianą UTF-8.

Testowanie

• Do przeprowadzania testów służą wyłącznie grupy *.test.*, w szczególności grupy pl.test i alt.pl.test .

Inne równie ważne

• Bądź cierpliwy – często musi upłynąć trochę czasu, zanim twoja wiad. dojdzie tam gdzie trzeba, i jeszcze trochę, zanim ktoś będzie mógł zareagować, nie wysyłaj więc od razu pięciu kopii. Jeśli mimo upływu czasu nikt nie odpowiada, opisz problem inaczej, podając więcej szczegółów;
• Swoim pryw. animozjom dawaj wyraz wyłącznie w listach pryw. Nie ma nic bardziej denerwującego i żenującego niż oglądanie grona publicznie wyzywających się osób.
• Jeżeli pojawią się problemy techniczne przy nawiązywaniu pryw. korespondencji (np. zabezpieczenie antyspamowe) ogranicz się do publicznego stwierdzenia tego faktu i nie publikuj swojej pryw. wiad. (która wcześniej nie przeszła);
• W otrzymanej odp. możesz oprócz uwag bezpośrednio związanych z toczącą się dyskusją dostać uwagi dotyczące przestrzegania netykiety czy usterek technicznych w cytowanej wiad. Postaraj się zrozumieć i usunąć zgłoszone przyczyny zastrzeżeń samodzielnie, bez zbędnego marudzenia.

Przypisy

1. ^Teksty dokumentów opisujących szczegółowo zasady netykiety:
   Sieć, Wskazówki Dla Użytkowników i Zasady Etykiety
   UWAGA!: Org. pow. dok. był dostępny pod nieistniejącym już adresem urethan.chem.pg.gda.pl/docs/S_S_vivre.txt.
   Autor: Arlene H. Rinaldi (wrz. 1992), tłumaczenie: Krzysztof Snopek (gru. 1993).
   Etykieta Usenetu.
   Autor: Jarosław Rafa.
   RFC 1855. Netiquette Guidelines. (w j. ang.)
   Autor: S. Hambridge (paź. 1995).
2. ^Ogólnoświatowy sys. grup dyskusyjnych (w j. ang. "Usenet"):
   pl.wikipedia.org/wiki/Usenet
   
3. ^Aktualizowana co noc lista dostępnych, polskich grup dyskusyjnych z ich opisem:
   www.usenet.pl/doc/pl.newsgroups
4. ^Crosspost – wysłanie tej samej wiadomości na więcej niż jedną grupę dyskusyjną:
   pl.wikipedia.org/wiki/Crosspost
5. ^Ten dok. nazywa się zwykle "najczęściej zadawane pytania" (w j. ang. Frequently Asked Questions, czyli w skrócie FAQ).
   Lista FAQ polskich grup dyskusyjnych:
   www.killfile.pl
6. ^Starożytna, grecka, potem rozwinięta przez Rzymian zasada "decorum":
   pl.wikipedia.org/wiki/Decorum
   pl.wiktionary.org/wiki/decorum
7. ^Opis standardu cytowania ilustrowany przykładami:
   RFC 3676. The Text/Plain Format and DelSp Parameters (w j. ang.)
   Autor: R. Gellens (luty 2004).
8. ^URL, roz. opisujący znaczniki w czystym tekście:
   Wrappers for URIs in plain text (w j. ang.)
   Autor: Tim Berners-Lee.
9. ^Pierwszy serwer skrótów adresów URL:
   tinyurl.com (w j. ang.)
   Autor: Kevin Gilbertson (sty. 2002).
10. ^Międzynarodowy standard kodowania znaków ISO 8859-2:
    pl.wikipedia.org/wiki/ISO_8859-2
    

Skróty w tym dok.

Skróty 4literowe i dłuższe uważam za oczywiste.

Hist. tego dok.

• Marcin Dębowski (agatek[]zoho.com) w latach 1996-2003 był autorem dok. pt. "Mini Netykieta grup news i list dyskusyjnych", zakończył te prace wer. 2.70. Dok. ten był udostępniany na licencji "© 1996-2003. Rozpowszechnianie i modyfikacja dozwolone";
• Andrzej P. Woźniak (usher[]poczta.onet.pl) w latach 2006-2018 aktualizował pow. dok. (prawdopodobnie samą formę bez mod. treści), zakończył te prace wer. 2.73. Dok. ten dalej jest udostępniany (dostęp 2025-03-17, pon.) na licencji "© 2006-2018 CC BY-SA 3.0";
• Jacek Marcin Jaworski zainspirowany wcześniejszymi pracami rozwinął pow. dok. i opublikował go pod zmienionym tytułem "Mini Netykieta Polskich Grup Dyskusyjnych". Mimo nadania temu dok. kol. nr wer. formalnie brak jest jakichkolwiek powiązań między Jackiem Marcinem Jaworskim a wcześniejszymi autorami dok. pt. "Mini Netykieta grup news i list dyskusyjnych".

Uwagi (uwzględnione) nadesłali

Ziemek Borowski, Marcin Dębowski (agatek[]zoho.com), Małgorzata Krzyżaniak, Gregorio Kus (Grego[]RMnet.IT), Nina Liedtke (nina[]friko.onet.pl), Rafał Maszkowski, Mirek Nowakowski, Maciej Pilichowski, Jacek Popławski, Michał Sobkowski, Emil Stępniewski, Tomasz Surmacz, Maciek Śnieżek, Radosław Zieliński (cuss[]alpha.net.pl).
[]=@